استادمحوری و مهارت محوری؛ 2 یادگار مهم دولت سیزدهم برای آموزش عالی
استادمحوری و مهارت محوری 2 وعده مهم محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم بوده است که محقق شده و در حال توسعه است.
آموزش مهارت محور و استاد محور از سالیان گذشته ۲ مسأله مهم آموزش عالی بود که کارشناسان همواره این موضوع را از مسؤولان مطالبه می‌کردند. مسؤولان همیشه از مزیت‌های این دو محور آموزشی صحبت می‌کردند اما اینکه یک برنامه عملی برای اجرای آن انجام شود، صورت نگرفت.
وزارت علوم دولت سیزدهم با تأکید محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم که از همان ابتدا این ۲ محور را مطرح کرد، توانست برای مهارت محوری و استاد محوری در دانشگاه‌ها برنامه‌ریزی کند، اما ببینیم این برنامه‌ریزی تا چه حد عملی شده است.
* پذیرش دانشجوی «استاد محور» در آزمون دکتری سال ۱۴۰۲
هر ساله در زمان انتخاب رشته داوطلبان مجاز در کنکور دکتری، جزئیات شیوه‌های آموزشی در این مقطع در دفترچه انتخاب رشته اعلام می‌شود، در سال ۱۴۰۱ دو شیوه پذیرش در مقطع دکتری به شیوه‌های آموزشی – پژوهشی و پژوهش محور منحصر می‌شد.
اما در کنکور دکتری ۱۴۰۲ برای نخستین بار در پذیرش دانشجوی دکتری در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور، شیوه «استاد محور» نیز به مجموعه‌های شیوه‌های پذیرش دانشجو در مقطع دکتری (Ph.D) اضافه شد و ۲۰ از پذیرش به صورت استادمحور است.
این در حالی است که زلفی‌گل وزیر علوم در دی ماه سال ۱۴۰۱ این موضوع را مطرح کرد و به سرعت برنامه عملی شد و به کنکور ۱۴۰۲ رسید.
اساتید دانشگاه هم بر این عقیده‌اند که با اجرای طرح استادمحوری، عدالت آموزشی هم برقرار می‌شود، همچین اساتید تراز برای اینکه صاحب دانشجوی ممتاز شوند، دیگر نیازی نیست به پایتخت مهاجرت کنند.
به گفته قاسم عموعابدینی معاون آموزشی وزیر علوم، استادمحوری به این شکل است که در زمان انتخاب رشته داوطلبان مجاز، ۴ تا ۵ برابر ظرفیت پذیرش به اساتید معرفی می‌شوند، اساتید نیز از بین داوطلبان یک نفر را انتخاب می‌کنند.
به گفته عبدالرسول پورعباس رئیس سازمان سنجش آموزش کشور، در طرح استادمحور استادی که پروژه دارد بیشتر دانشجو می‌گیرد، تغییر به این گونه خواهد بود که ممکن است به این شکل تصویب کنیم که به هر استادی یک حداقل تعداد دانشجویی داده شود و تعداد بیشتر دانشجو به استادانی داده شود که ظرفیت پروژه‌ای بیشتری دارند.
وی افزود: به این ترتیب استادانی که گرنت بیشتری دارند می‌توانند تعداد بیشتری دانشجو داشته باشند و به پروژه‌های ملی کمک کنند. این تغییر در صورت تصویب نهایی در مورد پذیرش دانشجوی کارشناسی ارشد هم به همین شکل رخ می‌دهد.
پورعباس یادآور شد: سامانه نان که به منظور ثبت نیازها و ایده‌ها از سوی وزیر علوم مطرح شده است نیز در مسیر پذیرش دانشجو قرار می‌گیرد. در واقع در این سامانه استاد پروژه‌ها را تعریف می‌کند و بر مبنای آن پروژه‌ها ظرفیت پذیرش دانشجو به استاد داده می‌شود. به طور مثال در یک دانشگاه صنعتی ظرفیت دانشجو به شکل «رشته محل» نخواهد بود و به شکل «رشته – استاد – محل» تعریف می‌شود. به این ترتیب در این تغییر استاد نقش ایجاد ظرفیت برای دانشگاه دارد و پژوهش‌هایی که پیمانکار محور است و قرار است بخشی از یک نیاز کشوری را مرتفع کند در دستور کار قرار می‌گیرد.
* اجرای طرح پژوهانه
به گفته وزیر علوم، با حمایت دولت و سازمان برنامه و بودجه در اواخر سال ۱۴۰۱ اعتباری در نظر گرفته شد که براساس آن به حدود ۶ هزار نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها پژوهانه پرداخت شود، این پژوهانه به دانشمندان یک درصد و ۲ درصد بین المللی پرداخت شد.
زلفی‌گل عنوان کرد: ما برای اعضای هیأت علمی جدیدالاستخدام که در پنج سال گذشته استخدام شدند اعتبار پژوهانه قرار دادیم، این اعتبار برای دانشمندان یک درصد و ۲ درصد برتر هم در نظر گرفته می‌شود، دستورالعمل پرداخت پژوهانه نیز تدوین شده تا براساس دستورالعمل خاصی این پرداخت‌ها صورت پذیرد، برای پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری در حوزه فناورانه پژوهانه ویژه در نظر گرفتیم. سعی داریم با توجه به امکانات و اعتبارات خودمان حداقل‌ها را برای پیشبرد تحقیقات محققان فراهم کنیم، هر چند این میزان اعتبار در حد شأن کاری آن‌ها نیست.
* آموزش مهارت محور؛ کلید قفل اشتغال
مهارت محوری در دانشگاه‌ها نیز از مسائل مورد تأکید مقام معظم رهبری بود که چند سالی اجرایی نشده بود و روی زمین مانده بود.
محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم دولت سیزدهم این مسأله را جزء اولویت‌های آموزش عالی قرار داد و امروز دانشگاه‌ها حرکت به سمت مهارت محوری را آغاز کرده و در این مسیر به پیشرفت‌هایی هم رسیده‌اند.
به طور کلی تحقیقات به سه دسته بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای تقسیم می‌شود که در حال حاضر وزارت علوم، بیشتر روی بحث تحقیقات بنیادی برنامه‌ریزی کرده است اما در این دوره من تلاش می‌کنم ضمن حفظ آن جایگاه و رتبه علمی در منطقه، یک سیستم جدید انگیزشی و سنجشی ایجاد کنیم که تحقیقات کاربردی هم در آن بروز و ظهور بیشتری داشته باشد.
به گفته عرفان خسرویان سرپرست دانشگاه فنی و حرفه‌ای، دغدغه خانواده‌ها این است که فرزندان‌شان بیکار نباشند، در این زمینه دولت سیزدهم در حوزه مهارت رویکرد بسیار مثبتی دارد و مبنای دانشگاه فنی و حرفه‌ای نیز حرکت به سمت بازار و صنعت است و به طور کلی در مراکز دانشگاهی به رشد خوبی رسیده‌ایم.
حسین بلندی سرپرست دانشگاه جامع علمی کاربردی نیز گفته است: یکی از اقدامات جهادی ملی امسال این دانشگاه برنامه‌ریزی شغلی برای پذیرفته شدگان دوره‌های‌علمی کاربردی است به نحوی که با مشروط کردن مجوز تأسیس مرکز به تضمین اشتغال پذیرفته‌شدگان در حین تحصیل یا پس از فراغت، شرایطی فراهم می‌شود تا به نیازهای تخصصی مشاغل در ارائه آموزش‌ها توجه ویژه شود، همچنین براساس طرح آموزش برای اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها، دانش آموختگان زیر نظام نظری با گذراندن یک یا دو دوره کوتاه مدت مهارتی تخصصی در محیط کار واقعی، توانمندی لازم برای ورود به بازار کار را به دست خواهند آورد.
سیدمحمدمقیمی رئیس دانشگاه تهران نیز گفته است: در این زمینه یک بسته کامل آموزشی، پژوهشی و فرهنگی تدوین کردیم و پردیس‌های علمی و فرهنگی نظیر پردیس علم و فناوری شهید چمران را شکل دادیم که امروزه به یک کمپ مهارت محوری تبدیل شده است.
دیدگاهتان را بنویسید